پروتکل های امنیتی و انواع آن

در جهان امروز که تکنولوژی و اینترنت به سرعت در حال پیشرفت و توسعه است یادگیری پروتکل های امنیتی که برای حفاظت و جلوگیری از سرقت اطلاعات کاربران یا نهاد ها و شرکت ها استفاده می شود ضروری است. امنیت شبکه یکی از مهم ترین شاخه های امنیت سایبری است و پروتکل های امنیتی نقش مهم و به سزایی در محافظت و جلوگیری از نفوذ هکر ها را دارد. در این مقاله همراه ما باشید تا با مهم ترین پروتکل ها آشنا شویم:

• پروتکل امنیتی چیست
• انواع پروتکل های امنیتی
• پروتکل POP
• پروتکل HTTP
• پروتکل HTTPs
• پروتکل SMTP
• پروتکل IMAP
• چرا پروتکل های امنیتی مهم هستند؟

پروتکل امنیتی چیست؟

پروتکل امنیتی یک سری قوانین و روش‌هاست که برای محافظت از اطلاعات مهم و ارتباطات در یک سیستم استفاده می‌شود. هدف اصلی این پروتکل‌ها، ایجاد یک محیط امن برای انتقال اطلاعات بین افراد یا دستگاه‌ها است.

برای توضیح بهتر، فرض کنید که شما یک نامه مهمی دارید که می‌خواهید به دوستتان بفرستید. اما نمی‌خواهید کسی دیگری بتواند این نامه را بخواند یا تغییر دهد.

برای ارسال امن این نامه، شما از یک قفل و یک کلید استفاده می‌کنید. ابتدا نامه را درون یک جعبه قرار می‌دهید و قفل می‌کنید. سپس کلید این قفل را به دوستتان می‌دهید.

دوست شما با دریافت کلید، قفل را باز می‌کند و نامه را می‌خواند. تنها او قادر است قفل را باز کند، زیرا فقط او کلید را دارد.

به این ترتیب، نامه شما به صورت امن از شما به دوستتان منتقل می‌شود و هیچ کس دیگری نمی‌تواند آن را مشاهده یا تغییر دهد.

پروتکل‌های امنیتی همانند این قفل و کلید عمل می‌کنند. آنها از الگوریتم‌های رمزنگاری و رمزگشایی برای محافظت از اطلاعات استفاده می‌کنند و تضمین می‌کنند که تنها افراد مجاز می‌توانند به اطلاعات دسترسی پیدا کنند و هرگونه تلاش برای نفوذ و دستکاری را تشخیص دهند.

انواع پروتکل های امنیتی

انواع پروتکل‌ های امنیتی مختلفی وجود دارند که برای محافظت و ارتقای امنیت ارتباطات و شبکه‌ها استفاده می‌شوند. پروتکل‌های امنیتی می‌توانند متناسب با نیازها و محیط‌های مختلف تنظیم شوند و از ترکیب چندین پروتکل نیز برای ایجاد امنیت کامل استفاده کنند. در زیر، به برخی از انواع پروکتل‌های امنیتی رایج اشاره خواهیم کرد:

• POP
• HTTP
• HTTPs
• SSL
• IMAP
• SMTP

پروتکل POP

پروتکل POP (پست آنی برگشتی) از اصطلاحات مرتبط با ارسال و دریافت ایمیل است. این پروتکل برای دریافت ایمیل‌ها از سرور ایمیل استفاده می‌شود.

به طور ساده، وقتی شما یک برنامه ایمیل مانند Outlook یا Thunderbird را با استفاده از POP تنظیم می‌کنید، این برنامه به سرور ایمیل متصل می‌شود و دریافت ایمیل‌های جدید را بررسی می‌کند.

وقتی شما ایمیل‌های خود را با استفاده از POP دریافت می‌کنید، این ایمیل‌ها از سرور به دستگاه شما منتقل می‌شوند و از سرور حذف می‌شوند. به این ترتیب، ایمیل‌ها به صورت محلی در دستگاه شما ذخیره می‌شوند و می‌توانید آنها را بدون اتصال به اینترنت مشاهده کنید.

اما مهم است به یاد داشته باشید که با استفاده از پروتکل POP، ایمیل‌ها فقط از سرور دریافت می‌شوند و در دستگاه شما ذخیره می‌شوند. در نتیجه، اگر از چندین دستگاه برای دسترسی به ایمیل خود استفاده می‌کنید، ایمیل‌ها وضعیت همگام‌سازی نمی‌شوند و شما نمی‌توانید ایمیل‌ها را در تمام دستگاه‌ها مشاهده کنید.

از طرف دیگر، پروتکل POP امکانات محافظتی قابل توجهی ندارد و اطلاعات ایمیل در ارتباط با استفاده از این پروتکل به صورت رمزنگاری شده ارسال نمی‌شوند. به همین دلیل، اگر از این پروتکل استفاده می‌کنید، بهتر است به اطلاعات حساس خود در ایمیل‌ها احتیاط کنید و از رمزنگاری جانبی استفاده کنید تا امنیت اطلاعاتتان تضمین شود.

پروتکل HTTP

پروتکل HTTP (پروتکل انتقال هایپرمتن) از مهمترین پروتکل‌ها در وب است و برای ارتباط میان سرور و مرورگر استفاده می‌شود. این پروتکل، اطلاعات و داده‌ها را درخواست می‌کند و از سرور دریافت می‌کند تا صفحات وب را به مرورگر نمایش دهد.

به طور ساده، هنگامی که شما یک وبسایت را در مرورگر خود باز می‌کنید، مرورگر از طریق پروتکل HTTP درخواستی را به سرور وب ارسال می‌کند. درخواست ممکن است شامل درخواست بارگیری صفحه اصلی، تصاویر، فایل‌های CSS و دیگر منابع مرتبط با صفحه باشد.

سپس سرور وب درخواست را دریافت کرده و به ارسال پاسخ می‌پردازد. پاسخ شامل اطلاعاتی مانند کد وضعیت (مانند 200 برای موفقیت، 404 برای عدم یافتن صفحه و غیره)، هدرها (اطلاعات اضافی درباره پاسخ) و محتوای درخواست شده (مانند متن صفحه و تصاویر) است.

با دریافت پاسخ از سرور، مرورگر این محتوا را تجزیه و تحلیل کرده و صفحه وب را به کاربر نمایش می‌دهد. این فرآیند شامل بارگیری تصاویر، اجرای اسکریپت‌ها، قالب‌بندی صفحه و سایر عملیات مربوط به نمایش صفحه است.

پروتکل HTTP از اصول و قوانینی چون درخواست و پاسخ، روش‌های مختلف (مانند GET برای دریافت اطلاعات و POST برای ارسال اطلاعات) و هدرها برای ارتباط بین سرور و مرورگر استفاده می‌کند. این پروتکل اساسی‌ترین پایه برای تعامل بین وبسایت‌ها و کاربران است و مبنای ارتباطات وب را تشکیل می‌دهد.

پروتکل HTTPs

پروتکل HTTPS (پروتکل انتقال امن هایپرمتن) نسخه امن و رمزنگاری شده پروتکل HTTP است. آنچه که HTTPS را از HTTP معمولی متمایز می‌کند، استفاده از لایه امنیتی SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security) برای رمزنگاری ارتباط بین مرورگر کاربر و سرور وب است.

به طور ساده، هنگامی که شما یک وبسایت با استفاده از HTTPS باز می‌کنید، تمام ارتباطات بین مرورگر شما و سرور وب با استفاده از رمزنگاری SSL/TLS انجام می‌شود. این فرآیند امنیت بیشتری را برای انتقال اطلاعات شخصی و حساس شما از مرورگر به سرور فراهم می‌کند.

وقتی اتصال امن برقرار می‌شود، اطلاعاتی که بین مرورگر و سرور ارسال می‌شوند، به صورت رمزنگاری شده و نمی‌توانند توسط اشخاص غیرمجاز مشاهده یا دستکاری شوند. این امر بسیار مهم است زیرا در ارتباطات آنلاین، مانند ورود به سایت‌های بانکی یا ارسال اطلاعات شخصی، حفاظت از حریم خصوصی و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات بسیار اهمیت دارد.

برای استفاده از HTTPS، سرور وب نیاز به یک گواهی امنیت SSL/TLS دارد که توسط یک موسسه معتبر صادر می‌شود. این گواهی امنیت نشان می‌دهد که سرور مالک واقعی وبسایت است و ارتباط با آن محرمانه و امن است.

همچنین، مرورگرها نیز نقش مهمی در تشخیص اتصال امن دارند. آنها با نمایش نماد قفل در نوار آدرس و نشان‌دهنده “https://” در آدرس وبسایت، به کاربران اعلام می‌کنند که اتصال امن برقرار شده است.

در نتیجه، HTTPS بهبود امنیت ارتباطات اینترنتی را فراهم می‌کند و از حفاظت اطلاعات شما در ارتباط با وبسایت‌های مختلف مراقبت می‌کند.

پروتکل SSL

پروتکل SSL (Secure Sockets Layer) یکی دیگر از انواع پروتکل های امنیتی است که برای رمزنگاری و ارتقاء امنیت ارتباطات در شبکه اینترنت استفاده می‌شود. هدف اصلی SSL ایجاد یک اتصال امن بین دو نقطه در شبکه است، به طور معمول بین مرورگر و سرور وب.

وقتی از SSL استفاده می‌شود، اطلاعاتی که بین دو نقطه ارسال می‌شوند، به صورت رمزنگاری شده ارسال می‌شوند، به طوری که فقط فرستنده و گیرنده مجاز به رمزگشایی آنها هستند. این رمزنگاری اطلاعات مانع از دسترسی غیرمجاز و تغییرات در مسیر ارتباطات می‌شود.

برای برقراری اتصال امن، SSL از گواهی‌های امنیتی استفاده می‌کند که توسط موسسات معتبر و صادرکنندگان گواهی SSL ارائه می‌شوند. این گواهی‌ها برای تأیید هویت سرور وب استفاده می‌شوند و اطلاعاتی را که بین مرورگر و سرور در حال ارتباط انتقال می‌یابند، رمزنگاری می‌کنند.

همچنین، SSL تأیید یکنواختی برای اعتماد در ارتباطات اینترنتی فراهم می‌کند. وقتی مرورگر شما با یک سایت امن ارتباط برقرار می‌کند، نماد قفلی را در نوار آدرس مشاهده می‌کنید. این نماد نشان‌دهنده استفاده از SSL و اتصال امن است.

پروتکل MSTP

SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) یک پروتکل استاندارد برای ارسال ایمیل در شبکه‌های اینترنتی است. وظیفه اصلی SMTP، ارسال ایمیل از یک سرور (از جمله سرورهای ارسال ایمیل) به سرور ایمیل مقصد را بر عهده دارد.
وقتی شما یک ایمیل را از طریق برنامه ایمیل ارسال می‌کنید، برنامه ایمیل از پروتکل SMTP برای ارسال آن بهره می گیرد. ابتدا برنامه ایمیل شما به سرور SMTP مربوطه وصل می‌شود. سپس، اطلاعات ایمیل شامل فرستنده، گیرنده، موضوع و متن ایمیل به سرور SMTP فرستاده می‌شود.
وقتی سرور SMTP ایمیل را دریافت کند، امکان دارد آن را بررسی کند (مانند بررسی امنیتی و همخوانی با قوانین ایمیل). سپس، ایمیل به صندوق پستی گیرنده تحویل داده می‌شود.
پروتکل SMTP بطور معمول برای ارسال ایمیل در شبکه‌های عمومی استفاده می‌شود و توسط اکثر سرورهای ایمیل و برنامه‌های ایمیلی پشتیبانی می‌شود.

پروتکل IMAP

پروتکل IMAP (Internet Message Access Protocol) یکی دیگر از انواع پروتکل های امنیتی برای دسترسی به ایمیل‌ها در سرورهای ایمیل می باشد. IMAP به کاربران این امکان را می‌دهد که ایمیل‌ های خود را در سرور نگهداری کنند و به صورت مستقیم از سرور ایمیل به آنها دسترسی پیدا کنند، بدون این که نیازی به دانلود کردن و ذخیره کردن ایمیل‌ها بر روی دستگاه خود (مانند کامپیوتر یا تلفن همراه) باشد.

وقتی شما از یک برنامه ایمیل (مانند Outlook یا Thunderbird) با استفاده از پروتکل IMAP به حساب ایمیل خود متصل می‌شوید، برنامه ایمیل شما به سرور IMAP مربوطه متصل می‌شود. سرور IMAP لیستی از ایمیل‌های موجود در صندوق پستی را به شما ارائه می‌دهد.
شما می‌توانید ایمیل‌ها را مشاهده کنید، فرستنده، موضوع، تاریخ ارسال و متن ایمیل را بخوانید. همچنین می‌توانید ایمیل‌ها را مدیریت کنید، مانند حذف، جابجایی به پوشه‌های مختلف، ایجاد پوشه‌های جدید، علامت‌گذاری و غیره.
تفاوت اصلی IMAP با پروتکل POP در این است که IMAP این امکان را می‌دهد که ایمیل‌ها را در سرور نگهداری کنید و به صورت همزمان با سرور کار کنید. این به معنی این است که تغییراتی که بر روی ایمیل‌ها ایجاد می کنید(مانند حذف یا ایجاد پوشه) در سرور نیز اعمال می‌شود و همه دستگاه‌ها و برنامه‌های متصل به همان حساب ایمیل را مشاهده می‌کنند.
از IMAP به خصوص زمانی استفاده میشود که شما به صورت مکرر از چندین دستگاه یا برنامه مختلف به ایمیل خود دسترسی دارید و می‌خواهید تمام تغییرات را در سرور نگهداری کنید تا همگام باشند.

چرا پروتکل های امنیتی مهم هستند؟

پروتکل‌های امنیتی نقش بسیار مهم و به سزایی در حفاظت از اطلاعات و امنیت ارتباطات در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند. آنها امکان ارتباطات امن، محافظت از حریم شخصی حتی در زمینه‌هایی مانند ارتباطات بانکی، خرید آنلاین، ارسال ایمیل‌های حساس و بسیاری از فعالیت‌های مهم دیگر که نیاز به حفظ امنیت و حریم خصوصی دارند، نقش بسیار حیاتی و مهم دارند. بدون استفاده از پروتکل‌های امنیتی، اطلاعات شخصی، مالی و حساس ما در معرض خطر جدی قرار می‌گیرد و ممکن است توسط هکرها به سوء استفاده برسد. بنابراین، استفاده از پروتکل‌های امنیتی در زندگی روزمره ما برای حفاظت از اطلاعات مهم و امنیت ارتباطات بسیار ضروری و حتی واجب است.
حرف آخر

پروتکل‌های امنیتی در حفاظت اطلاعات و امنیت ارتباطات آنلاین نقش بسیار مهمی دارند و برای اطمینان از امنیت و حریم خصوصی در دنیای دیجیتال بسیار ضروری هستند.